Τα Τζάκια σήμερα
Πολλά είναι τα σπίτια ακόμα και στις μεγαλουπόλεις που διαθέτουν παραδοσιακά τζάκια. Τα τζάκια αυτά είναι συνήθως ανοιχτά (χωρίς πόρτες) και σχεδόν πάντα προβληματικά στη λειτουργία τους. Ακόμα και αν δεν καπνίζουν (από κακή χωροθέτησή τους ή κατασκευαστική ατέλεια στις καμινάδες τους) όταν έχουν φωτιά, αποτελούν σοβαρές αιτίες θερμικών απωλειών των κατοικιών είτε μέσω της εξόδου θερμού αέρα, είτε μέσω της εισόδου κρύου από την καμινάδα λόγω της υποπίεσης στο εσωτερικό των σπιτιών ή και ριπών ανέμου.
Η πλειονότητα των νέων εστιών που εγκαθίστανται σήμερα είναι ενεργειακά τζάκια και σόμπες με μεγάλη ισχύ, απόδοση και μειωμένες εκπομπές καπνού. Ακολουθούν εξίσου σύγχρονες και αποδοτικές συσκευές καύσης pellet ή βιομάζας, ενώ δυναμικά εισέρχεται στην ελληνική αγορά και η καύση αερίου (φυσικού αερίου ή προπανίου). Τα τζάκια βιοαιθανόλης και τα ηλεκτρικά δεν είναι ευρέως διαδεδομένα στη χώρα μας.
Στο εξωτερικό, διαδεδομένη είναι και η τεχνολογία της καταλυτικής καύσης, όπου τα καυσαέρια, όταν το τζάκι ή η σόμπα έχουν φτάσει σε κατάλληλη θερμοκρασία, οδηγούνται με τη βοήθεια κλαπέτου υποχρεωτικά προς έναν κεραμικό, κυψελωτό καταλύτη. Ο καταλύτης προκαλεί ανάφλεξη των καυσαερίων και καθαρισμό τους από τον καπνό με αποτέλεσμα η εστία να πετυχαίνει εντυπωσιακές επιδόσεις τόσο στην απόδοση όσο και στην μη αποβολή ρύπων. Η τεχνολογία είναι ανάλογη αυτής των καταλυτών των αυτοκινήτων και έχει τα ίδια ακριβώς μειονεκτήματα, την ανάγκη δηλαδή, ευλαβικής τήρησης των κανόνων χρήσης (κλείσιμο του κλαπέτου μόνο όταν η εστία είναι στην κατάλληλη θερμοκρασία, χρήση μόνο καθαρής ξυλείας) και την ανάγκη αντικατάστασης του καταλύτη ανά 5 περίπου χρόνια. Για τον οικολογικά ευαισθητοποιημένο και διατεθειμένο να ξοδέψει κάποια παραπάνω χρήματα για μια καλή εστία, τότε η καταλυτική καύση είναι σωστή επιλογή.
Όσον αφορά στα υλικά κατασκευής των σύγχρονων εστιών πρακτικά μιλάμε για χυτοσίδηρο ή ατσάλι. Το πρώτο είναι ελαφρώς πιο ευαίσθητο στη δημιουργία ρωγμών αλλά και πιο φθηνό στην αγορά και επισκευή του ενώ το δεύτερο είναι πιο ανθεκτικό (εφόσον είναι τα φύλλα του μετάλλου επαρκούς πάχους και οι κολλήσεις ποιοτικές) αλλά ενδεχόμενη αστοχία δεν μπορεί να επισκευαστεί, τουλάχιστον εύκολα. Για τον λόγο αυτό προτείνουμε την αναζήτηση της εστίας που έχει πρόβλεψη για εύκολη αντικατάσταση όσο περισσότερων εκ των καταπονούμενων μερών γίνεται χωρίς την ανάγκη απεγκατάστασης ή αντικατάστασης του τζακιού ή της σόμπας. Οι περισσότεροι κατασκευαστές έχουν προσαρμοστεί σε αυτήν την ανάγκη των καταναλωτών και οι πωλητές που θα συναντήσετε πρέπει να ρωτηθούν σχετικά.
Από αισθητικής άποψης οι χυτοσιδηρές εστίες ταιριάζουν περισσότερο σε κλασσικά σπίτια ενώ οι ατσάλινες είναι γενικά περισσότερο μοντέρνες χωρίς όμως να είναι ο κανόνας αυτός απόλυτος. Για την κορνίζα και τη διακόσμηση των εντοιχισμένων τζακιών οι επιλογές είναι αμέτρητες και χωρίς λειτουργική σημασία, δεν θα ασχοληθούμε όμως περαιτέρω με το θέμα αυτό. Μια μόνο φράση αξίζει να ειπωθεί για τα πέτρινα τζάκια - θερμοσυσσωρευτές που κανείς μπορεί να συναντήσει σε ακριβά σπίτια στην Αμερική και τον Καναδά. Οι εστίες αυτές αν και μεταλλικές, είναι εγκιβωτισμένες σε βαριές πέτρινες κατασκευές που απορροφούν την παραγόμενη θερμότητα και την αποδίδουν σταδιακά ακόμα και για 20 ώρες μετά το σβήσιμο της φωτιάς.