Σχεδιάζοντας μια νέα εστία
Η επισκευή προβληματικών τζακιών είναι διαδικασία δύσκολη και δαπανηρή. Συνεπώς, είναι ιδιαιτέρως χρήσιμο να δοθεί περισσότερος χρόνος και προσοχή στον αρχικό σχεδιασμό με προσδιορισμό των ζητουμένων, επιλογή της κατάλληλης εστίας και την βέλτιστη χωροθέτησή της. Στον σχεδιασμό της εγκατάστασης μιας καινούργιας εστίας για θέρμανση με ξυλεία το τελευταίο πράγμα που θα πρέπει να λάβουμε υπόψη είναι η εμφάνιση και η αισθητική της διαρρύθμισης του χώρου. Παραδοσιακά, ανοιχτά τζάκια με πλουμιστή διακόσμηση είναι σχεδόν πάντα προβληματικά.
Στην τέλεια εστία και στην καμινάδα της εγκαθίσταται εύκολα ανοδικό ρεύμα πράγμα που διευκολύνει την έναυση, δεν υπάρχει ίχνος διαρροής καπνού στον χώρο ενώ, όταν δεν υπάρχει φωτιά, δεν παρατηρείται επιστροφή κρύου αέρα και αναθυμιάσεων.
Πώς όμως προσεγγίζεται ένα τέτοιο αποτέλεσμα;
1. Τζάκια, σόμπες και καμινάδες πρέπει να τοποθετούνται κεντρικά.
2. Η καμινάδα εξέρχεται του κελύφους του σπιτιού όσο ψηλότερα γίνεται.
3. Προσοχή στους ισχυρούς εξαεριστήρες.
4. Καμινάδες μικρού μήκους πρέπει να αποφεύγονται.
5. Οι καμινάδες πρέπει να είναι ευθείες και κάθετες.
6. Οι εστίες πρέπει να είναι κλειστές.
1) Η καμινάδα πρέπει να βρίσκεται μέσα στον θερμαινόμενο χώρο του σπιτιού ώστε ο αέρας στον καπναγωγό να παραμένει ζεστός.
2) Η καμινάδα εξέρχεται από το κέλυφος του κτιρίου στο ψηλότερο δυνατόν σημείο και καταλήγει πάνω από το επίπεδο του ψηλότερου θερμαινόμενου χώρου.
3) Η καμινάδα είναι επαρκώς ψιλή ώστε να ξεπερνά τυχόν εμπόδια που περιορίζουν την έκθεσή της στην ροή του ανέμου ενώ πρέπει να έχει καπέλο που να την προστατεύει από τις ριπές που μπορεί να δημιουργήσουν καθοδικό ρεύμα.
4) Ο καπναγωγός πρέπει να είναι μονωμένος και στο κατάλληλο μέγεθος για την συγκεκριμένη εστία, ούτε μεγαλύτερος ούτε μικρότερος.
5) Το μπουρί είναι καλό να εξέρχεται ευθεία πάνω από την εστία και να συναντά χωρίς γωνιώσεις τον καπναγωγό της καμινάδας.
6) Τόσο η εστία όσο και η καπνοδόχος της πρέπει να είναι αεροστεγείς για να αποφεύγεται μη ελεγχόμενη είσοδος αέρα. Κάτι τέτοιο θα αλλοίωνε τα χαρακτηριστικά της καύσης αυξάνοντας την κατανάλωση ξυλείας ή θα έψυχε τα καυσαέρια ακυρώνοντας το ανοδικό ρεύμα της καμινάδας με κίνδυνο διαρροής καπνού μέσα στο σπίτι.
7) Η εστία πρέπει να είναι επαρκούς ισχύος για τον χώρο που θα τοποθετηθεί και να είναι σύγχρονης τεχνολογίας, πιστοποιημένη για χαμηλούς ρύπους και υψηλή απόδοση.
8) Τα σύγχρονα σπίτια είναι σε μεγάλο βαθμό αεροστεγώς σφραγισμένα με αποτέλεσμα τα συστήματα εξαερισμού τους να πρέπει να είναι συνδυασμένου αερισμού-εξαερισμού, βέλτιστα με εναλλάκτη θερμότητας. Μόνο εξαερισμός θα οδηγούσε σε υποπιέσεις και αντιστροφή της ροής των καπναερίων.
9) Αντίστοιχα μεγάλη προσοχή πρέπει να δίνεται στην ισορρόπηση της αρνητικής πίεσης που μπορεί να δημιουργηθεί μέσα σε ένα σπίτι από έναν ισχυρό απορροφητήρα και κουζίνα γκαζιού ή φυσικού αερίου. Καλό θα ήταν οι συσκευές αυτές να λειτουργούν ταυτόχρονα με κάποιον αεριστήρα του χώρου.
10) Τέλος, απαραίτητη προϋπόθεση για αποδοτική, οικονομική και οικολογική θέρμανση με ξυλεία είναι ο ενημερωμένος χειριστής της εστίας.
Η επιλογή της κατάλληλης εστίας, τζακιού ή σόμπας για τη θέρμανση μιας κατοικίας, έχει γίνει μια σύνθετη διαδικασία. Άλλες τεχνικές λύσεις θα απαιτηθούν για ένα σπίτι με πολυδιάσπαση χώρων και άλλες για ένα σπίτι με ενιαίους χώρους. Ενέργεια με τη μορφή θερμότητας μεταφέρεται από μια εστία με αγωγή σε στερεά ή υγρά (όπως στους τοίχους για τις εντοιχισμένες εστίες ή στο νερό της ενδοδαπέδιας ή των σωμάτων για τα τζάκια – καλοριφέρ), με συναγωγή από τον θερμό αέρα που περιβάλλει το κέλυφος της εστίας στον γειτονικό, ψυχρότερο αέρα και με ακτινοβολία σε όλη την ύλη γύρω από αυτήν. Η ακτινοβολία συνεπώς ζεσταίνει ότι βρίσκεται σε οπτική επαφή με την εστία, η συναγωγή (φυσική ή βεβιασμένη μέσω ανεμιστήρα) ζεσταίνει και κοντινούς σχετικά χώρους και η επαγωγή (με κυκλοφορητή και δίκτυο ζεστού νερού) μπορεί να ζεστάνει και διαφορετικούς ορόφους.
Στην ελληνική αγορά θα συναντήσει κανείς τον όρο «ενεργειακό» τζάκι ή σόμπα για τις κλειστές εστίες που χρησιμοποιούν σύγχρονες τεχνολογίες καύσης ξυλείας, έχουν αυξημένη απόδοση, μειωμένους ρύπους και κατανάλωση με, ενδεχομένως, κάποια πιστοποίηση για όλα αυτά. Επιπρόσθετα, ο τρόπος απόδοσης της θερμότητας στον χώρο θα σηματοδοτείται με όρους όπως «αερόθερμο», «βεβιασμένης συναγωγής» ή «καλοριφέρ» που αντιστοιχίζονται στην φυσική συναγωγή (ψυχρός αέρας από το εσωτερικό του σπιτιού εισέρχεται κάτω από την εστία θερμαίνεται και εξέρχεται αβίαστα από γρίλιες που βρίσκονται πάνω από αυτήν), βεβιασμένη συναγωγή (ανεμιστήρας αντλεί αέρα από το σπίτι ή και εξωτερικό αέρα, τον οδηγεί σε εναλλάκτη θερμότητας γύρω από την εστία και τον προωθεί μέσα σε δίκτυο αεραγωγών είτε προς γρίλιες στην επένδυση της εστίας είτε σε γειτονικά δωμάτια) και στην ανάκτηση θερμότητας με αγωγή (σερπαντίνα γεμάτη με υγρό περιβάλλει το κέλυφος της εστίας και το θερμασμένο νερό προωθείται στο δίκτυο θέρμανσης του σπιτιού).
Υπάρχουν σύγχρονες συσκευές για κάθε μία από τις παραπάνω κατηγορίες τζακιών και σομπών και η απόφαση είναι σίγουρα συναρτημένη με τις προσωπικές επιλογές καθενός, όμως εμείς πρέπει να σας μεταφέρουμε πως ο διεθνώς αναγνωρισμένος ως βέλτιστος τρόπος απόδοσης της θερμότητας μιας εστίας για οικιακή θέρμανση είναι η απλή, αβίαστη συναγωγή. Η καύση ξυλείας για θέρμανση πρέπει πρωτίστως να αφορά τον χώρο που περνάμε τον περισσότερο χρόνο μας, πρέπει να μπορούμε να επιτηρούμε την εστία και να χαιρόμαστε τη θαλπωρή και συντροφικότητα που η θέα της φωτιάς γεννά.
Για την προσέγγιση των ενεργειακών αναγκών για τη θέρμανση μιας κατοικίας πρέπει κανείς να συνυπολογίσει την αρχιτεκτονική του σπιτιού (μονώροφο, πολυώροφο, μεσοτοιχία, πολύχωρο, μονόχωρο, κλπ), την ποιότητα της θερμομόνωσης, την αποτελεσματικότητα των κουφωμάτων, την τοποθεσία που είναι χτισμένο (υψόμετρο, μικροκλίμα, προσανατολισμός, κλπ). Για την Ελλάδα, μπορεί κάποιος να εφαρμόσει τον ακόλουθο τύπο για τον αδρό υπολογισμό των ελάχιστων BTU που απαιτούνται για τη θέρμανση ενός χώρου:
BTU = Εμβαδόν (m2) x Ύψος (m) x 56,6 = Kwh / 0,000293
Το τζάκι ή η σόμπα που θα επιλεγεί πρέπει συνεπώς να έχει ενεργειακή απόδοση διπλάσια περίπου των ελάχιστων απαιτήσεων του χώρου όπως προκύπτουν από τον παραπάνω τύπο. Καμιά εστία δεν είναι σχεδιασμένη να λειτουργεί συνεχώς στο 100% του δυναμικού της ενώ και οι αναγραφόμενες αποδόσεις δεν είναι αξιόπιστες γιατί έχουν μετρηθεί σε ιδανικές συνθήκες (καύση ιδανικής ξυλείας με βέλτιστο αερισμό) και ως εκ τούτου είναι μη αναπαράξιμες στην καθημερινότητα.